Dit verhaal is van het Nederlands naar het Engels vertaald door het BusinessForensics team.
Het originele artikel (in het Nederlands) vindt u hier.
Jaarlijks wordt in Nederland minstens 16 miljard euro aan fraude- en drugsgeld witgewassen. "10 procent van alle bankmedewerkers houdt zich alleen bezig met witwassen en fraude", zegt Koen Juffermans , fraude- en cybercrime-expert bij BusinessForensics.
Tijdens zijn jaren in de militaire en banksector heeft Koen Juffermans alle trucs gezien. Het doel van het witwassen van geld is om het door elkaar te halen, zodat er geen spoor meer te vinden is van de snode oorsprong ervan. "In het bankwezen wordt het witwassen van geld gebruikt om drugstransporten te financieren, huizen, auto's, boten, juwelen of sneakers te kopen, naast vele andere dingen. Vijf tot tien jaar geleden kon iedereen zijn bankrekening nog met contant geld aanvullen door naar de baliemedewerker van de bank te gaan. Nu zijn er nieuwe wetten, waardoor banken meer vragen gaan stellen, wat helpt om de mogelijkheden om wit te wassen te beperken."
"Banken zijn verplicht na te gaan wie hun potentiële klant is voordat ze een bankrekening openen," vervolgt de fraudedeskundige. "Waar woont en werkt de potentiële klant? Hebben ze een crimineel verleden? Op basis van dit soort informatie wordt een klantprofiel aangemaakt. Nadat het profiel is aangemaakt, wordt een klant geclassificeerd als laag, middelhoog of hoog risico.
Daarnaast kan een cliënt worden geweigerd omdat hij bijvoorbeeld geen bedrijfsstructuur in Panama of Dubai heeft, of omdat hij andere risicovolle kenmerken heeft voor het witwassen van geld. Dit onderzoek vindt periodiek plaats.
Wanneer een bank miljoenen klanten moet doorlichten, legt dat een enorme werklast op de instelling. Volgens de wetgeving inzake het witwassen van geld onderzoekt 10% van het bankpersoneel alleen fraude en het witwassen van geld. Criminelen gebruiken allerlei constructies om geld te laten circuleren, vaak via bankrekeningen over de hele wereld, en uiteindelijk het geld op één bankrekening te verzamelen."
Wat doet de bank als ondanks het vooronderzoek vreemde transacties door de mazen van het net glippen? "Criminelen hebben bankrekeningen nodig op naam van anderen omdat ze mee moeten gaan in het standaard betalingssysteem. Banken kijken naar verschillende transacties. Een klant koopt bijvoorbeeld een auto terwijl hij een sociale uitkering krijgt, zoals WW of AOW. Dit gedrag roept vragen op. Het is echter zeker niet altijd wat het lijkt. Iemand kan de Postcodeloterij hebben gewonnen, een erfenis hebben ontvangen, of geld uit zijn huis hebben gehaald. “
Beeld probleem
"Ook een andere transactie is als op de loonstrook van de klant staat dat hij een salaris van 2000 euro netto verdient, maar hij geeft opeens 3000 euro uit in een casino, dan is dat opvallend. In dat geval zal de bank de klant opnieuw informeren. Het derde aspect is het fraudeaspect. Voor de banken is het ook een imagoprobleem als zij met fraude in verband worden gebracht. De banken hebben de afgelopen jaren veel geld gestoken in het opsporen van fraude en witwastransacties."
Waarom heeft het witwassen van geld zo'n impact op de samenleving? "Als banken onder andere fraude niet aanpakken, komt er crimineel geld in omloop. Als criminelen kunnen witwassen, komt er geld in een samenleving waardoor mensen op ongewenste manieren hun bestaansmiddelen kunnen manifesteren. Denk aan rollen in maatschappelijke en bestuurlijke organisaties. Criminaliteit zal het bestuurlijk apparaat in Nederland ondermijnen en is een van de redenen waarom banken een belangrijke rol moeten spelen bij het tegengaan van het voorkomen ervan. We hebben de afgelopen jaren ook een verschuiving gezien. Aan de fraudekant heb je als bank meer vrijheid om zaken zelf te controleren. Ondertussen is de druk toegenomen aan de regelgevingskant van het transactiemonitoring. Als een bank zich niet goed aan de richtlijnen van de toezichthouder houdt, neemt de toezichthouder daar kennis van."
"BusinessForensics bestaat al tien jaar. Bij verschillende banken in Nederland implementeren wij de software die witwaspraktijken onderschept. We werken samen met banken, vooral voor witwassen en fraudedetectie. Verzekeraars helpen vooral bij fraude. Daarnaast streven we als bedrijf maatschappelijke waarden na. Sociale waarden zijn vandaag de dag van cruciaal belang voor bedrijven. Controle op fraude en witwassen van geld is ook van cruciaal belang. Als iemand geld aan het witwassen is, moet hij iets gedaan hebben om aan dat geld te komen. Banken hebben te lijden onder cybercriminaliteit omdat het voor criminelen nog steeds winstgevend is om zich voor te doen als de bank en zo mensen op te lichten. “
De WWFT (Anti-Money Laundering and Terrorist Financing Act) verplicht financiële instellingen ongebruikelijke transacties te melden om geldstromen die criminele activiteiten ondersteunen aan het licht te brengen. Als een verdachte transactie niet wordt gemeld, bestaat het risico dat de bank een boete krijgt, een uitkomst die al lang omstreden is. In geval van twijfel over een transactie moet de bank ook goed documenteren welke informatie in overweging is genomen. Zoals in het geval van ING (die in 2017 een schikking trof van 775 miljoen euro wegens gebrekkige witwascontroles) de mogelijke uitkomst met belangstelling werd gevolgd door het bankwezen en door ons."
Opgeleid
"Personeel wordt nu opgeleid met behulp van speciale programma's. Daar zijn veel geschikte mensen voor nodig, en het is moeilijk die te vinden. Daarom is het ook nodig dat banken investeren in nieuwe systemen", zegt Juffermans. "Banken faciliteren in Nederland jaarlijks meer dan 10 miljard transacties. Dat zijn er 27 miljoen per dag en 1,3 miljoen per uur. Honderden miljoenen transacties worden door elke bank geregistreerd. Elke dag worden de gegevens geanalyseerd door speciale software die verschillende scenario's doorloopt. Onze software signaleert bijvoorbeeld de signalen voor witwassen en fraude.
Manueel zou dit zeer arbeidsintensief zijn, dus technologie helpt. Een klein deel van deze signalen, ongeveer 2-4 procent, wordt als waarschuwing doorgegeven aan de financiële inlichtingeneenheid (FIU).
Voordat een melding wordt gedaan, onderzoeken de analisten van de bank de details van de verdachte activiteit van een klant, samen met zijn transactiegeschiedenis. Ze onderzoeken of het gedrag van de klant past bij de transactie. Ze zoeken ook naar rode vlaggen, zoals een storting in contanten op een onbekende entiteit of het ontvangen van een buitenlandse betaling van buiten Europa.
Als uit de software blijkt dat de klant van de bank ook naar dat land is gereisd en met een privébankrekening heeft betaald, is dat iets wat bankmedewerkers verder kunnen onderzoeken. Als de senior analist naar de activiteiten kijkt en er hetzelfde over denkt, wordt de compliance-afdeling ingeschakeld om de relevante informatie aan de FIU te melden."
Ijs winkels
Juffermans kent tal van voorbeelden van frauduleus gedrag. "Denk aan bedrijven die elkaar geld geven door fictieve rekeningen te sturen voor diensten die niet zijn geleverd. Dit gaat over en weer. Op een gegeven moment is de herkomst van het geld niet meer vast te stellen, laat staan de rechtmatigheid ervan."
Wat zijn typische potentiële fraude branches? "IJssalons en kappers," zegt hij. "Want hoe controleer je wat er verkocht wordt? Worden er tien klanten per dag geknipt of vijfentwintig? Het is moeilijk om mensen te tellen die voor je deur staan. Natuurlijk kijkt de belastingdienst wel naar het aantal klanten door bezoekersaantallen bij lokale kappers te vergelijken, maar het blijft een fraudegevoelig terrein."
Pooling
Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken zijn de banken hun poortwachtersfunctie aan het versterken. Zo is de samenwerking met rechtshandhavingsinstanties en andere publieke partijen geïntensiveerd, zijn de screeningprocessen voor klanten verscherpt en is het toezicht op transacties verbeterd.
Met de oprichting van Transaction Monitoring Nederland (TMNL) hebben vijf Nederlandse banken - ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos en De Volksbank - de eerste stappen gezet om gezamenlijk transacties te monitoren. TMNL richt zich op het vaststellen van ongebruikelijke patronen in het betalingsverkeer die banken individueel niet kunnen ontdekken. Door de handen ineen te slaan met banken kunnen zij onrechtmatige geldstromen nauwkeuriger signaleren en de meldingen aan de FIU verbeteren.
"TMNL is een goed initiatief," zegt Juffermans. "Het is een stap vooruit, maar niet elke bank doet mee. Een bank met een beperkt aantal producten, of een bepaald aantal klanten, heeft niet de omvang om mee te doen. Het voordeel ontstaat door op te schalen."
Om witwassen en fraude efficiënt te bestrijden, moeten banken onderling gegevens kunnen uitwisselen. Daarom is het goed dat het kabinet de wet wil aanpassen, op korte termijn, aldus de Nederlandse Vereniging van Banken.
