Het is het jaar 1959. Een man en een vrouw lopen een bank binnen. Hij ziet er erg dapper uit in zijn pak en stropdas. Hij kijkt om zich heen en trekt zijn fedora wat verder over zijn ogen. Zij, een mooie vrouw met blonde krullen trekt zich terug in een nette knoop, haar levendige rode lippenstift in scherp contrast met haar witte jurk. Een bankier verwelkomt hen en begeleidt hen naar hun kluis. "Rinkel aan de bel als je klaar bent, en ik kom je ophalen," zegt hij. De bankier zal nooit weten wat er in die kluis zit.
"Kijk eens aan," fluisterde Vera terwijl ze de diamant uit haar BH haalde. "Het is perfect."
"Je kunt het niet houden," reageerde Ben. "Maar zodra we het verkopen, koop ik een andere diamanten ring voor je."
Vera zuchtte en overhandigde de diamant aan Ben die hem in hun kluis bewaarde. Ze belden aan en werden door de bankier uit de kluis begeleid.
Later die dag verliet Robert de bank om naar huis te gaan. "Extra extra, lees er alles over!" Robert keek naar de krantenjongen.
Zijn hart begon te kloppen toen zijn ogen de voorpagina van de krant raakten. Hij kocht een krant van de jongen en staarde ernaar. "Diamantoverval laat vier mensen en een baby dood achter," las hij in vette letters. Hij kon zijn ogen niet geloven. Onder de kop stond een foto van een mooie vrouw met blonde krullen. Naast haar stond de man die hij eerder die dag in de kluis liet. "Mijn God," mompelde de bankier. Maar gebonden door het geheim van zijn bankier, was er niets wat hij kon doen.
In een tijd waarin privégegevens een van de meest gewaardeerde valuta's zijn, lijkt dit scenario uit deze wereld te verdwijnen. Vandaag de dag hebben we wetten nodig zoals de Algemene Wet Bescherming Persoonsgegevens om onze privacy te garanderen. Wat het bankwezen betreft, kunnen we nog steeds rekenen op vertrouwelijkheid. Maar wanneer vertrouwelijkheid verandert in financieel geheim, wordt het een probleem.
Het probleem met het financiële geheim
De meeste mensen zijn het erover eens dat hun financiële gegevens moeten worden beschermd. Maar het financiële geheim is juist het mechanisme dat het kader voor de bestrijding van het witwassen van geld ondermijnt. Ongeveer 21 tot 32 biljoen dollar aan particulier financieel vermogen is wereldwijd opgeslagen in belastingparadijzen, wat betekent dat de eigenaren van die biljoenen dollars wegkomen met het betalen van weinig tot geen belastingen. De door belastingparadijzen gewaarborgde geheimhouding trekt grote financiële stromen aan. Niet alleen van bedrijven met een winstoogmerk, maar ook van illegale of regelrechte criminele actoren.
Maar het probleem is niet alleen dat de rijkdom niet wordt belast en dat de eigenaren niet hun deel bijdragen aan de samenlevingen waarin ze leven. De offshore corrumpeert en verstoort markten en investeringen. Belangrijker nog, het creëert piratensteden waar fraude, belastingfraude, verduistering, handel met voorkennis, omkoping en het witwassen van geld welig tieren. Het werkt actief tegen de belangen van de armere landen, omdat zij zonder belastingen afhankelijk zijn van aalmoezen van rijkere landen om hun samenleving te ontwikkelen.
Het Tax Justice Network heeft gemerkt dat rijke oligarchen, criminelen en plunderaars advocaten, accountants en bankiers betalen voor het opzetten van trusts, stichtingen en lege vennootschappen die hen helpen hun activa te verbergen. Dit maakt de kloof tussen de rijken en de armen alleen maar groter, omdat de rijken en de machtigen mazen in de wet gebruiken om hun vermogen te vergroten. Het resulteert ook in nog meer criminaliteit, omdat criminelen beter geïnformeerd zijn over hoe ze het kunnen laten lijken dat hun anonieme lege vennootschappen legitieme bedrijven zijn met legitieme geldstromen.
Een einde maken aan het financiële geheim
Om de financiële criminaliteit te verminderen, moet ook het financiële geheim worden uitgebannen. Het lijkt erop dat de enige manier waarop regeringen naar dat doel toewerken, is via het publiek. In de afgelopen jaren hebben we veranderingen in het financiële geheim zien plaatsvinden via de burgers. De meningen over het financieel geheim concentreren zich vooral op de oneerlijkheid van bedrijven die hun eerlijke deel van de belastingen niet betalen.
De opiniepeilingen in de Verenigde Staten tonen aan dat het Amerikaanse volk voorstander is van meer transparantie en een gelijk belastingsysteem. Volgens de organisatie Americans for Tax Fairness was de verschuiving van het Huis van Afgevaardigden in 2018 van Republikeins naar Democratisch grotendeels te danken aan progressieven die zich verenigden in hun boodschap over fiscale rechtvaardigheid. Britten voelen dat ook. Negenenzestig procent van hen is voorstander van een vermogensbelasting. We zien ook verschuivingen in landen met een traditioneel strikt bankgeheim die hun wetten veranderen. Met name Zwitserland werd door de Verenigde Staten en de Europese Unie onder druk gezet om deel te nemen aan de Automatic Exchange of Information Act om het delen van informatie door banken legaal te maken. Een grote verandering, aangezien klokkenluiders en lekkers van klantinformatie vroeger tot vijf jaar gevangenisstraf en boetes in het kader van hun bankwet te wachten stonden. Er is echter nog een lange weg te gaan om de Zwitserse bankwet volledig af te schaffen.
Hoewel het grote publiek minder bekend is met het verband tussen financieel geheim en criminaliteit, heeft het kiezen van de juiste personen wel degelijk gevolgen voor de bestrijding van het witwassen van geld. Volgens de Financial Secrecy Index is het financieel geheim sinds 2018 wereldwijd met 7 procent afgenomen. Dit betekent dat er minder geheimzinnig bankieren, anonieme lege vennootschappen en anonieme vastgoedpraktijken zijn. Zonder deze anonieme financiële geheimhoudingspraktijken - die zo symbolisch zijn voor belastingparadijzen - hebben criminelen minder mogelijkheden voor het witwassen van geld, belastingontduiking en offshoring van illegaal en onbelast vermogen.
Dit is wat er moet gebeuren om deze trend te bevorderen:
- Overheden beseffen wat de gevolgen zijn van financiële geheimhouding en nemen maatregelen om deze te verminderen. Als ze samen kunnen komen om tegenmaatregelen te nemen tegen de rechtsgebieden van geheimhouding en hun economische actoren, zal dat een aanzienlijke impact hebben.
- De vennootschapsbelasting moet transparant worden gemaakt door de publicatie van fiscale gegevens verplicht te stellen.
- Openbaarmaking van de registratie van de economische en juridische eigenaren van alle faciliteiten op het gebied van het financiële beroepsgeheim. Dit zou een bindende aanbeveling van de Financial Action Task Force moeten worden.
Waarom geven landen het financiële geheim niet op?
Het korte antwoord? De concurrentie. Landen zijn het slachtoffer geworden van de noodzaak om geheimhoudingsfaciliteiten te bieden om te kunnen concurreren op een wereldwijde financiële markt. Veel landen zijn van mening dat het zijn van een belastingparadijs meer economische activiteit en meer werkgelegenheid aantrekt. De statistische gegevens om deze beweringen te staven zijn echter mager, zegt het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ja, sommige bedrijven in belastingparadijzen zouden goederen kunnen produceren voor de binnenlandse of internationale markt, royalty's kunnen betalen voor octrooien of hun kennis kunnen gebruiken in deze landen. Sommige bedrijven hebben zelfs werknemers die echte zaken doen binnen de grenzen van de belastingparadijzen, maar in werkelijkheid zijn de meeste zaken die in belastingparadijzen worden gedaan fictief. Dit betekent dat weinig tot geen van de activiteiten van een bedrijf worden uitgevoerd in het belastingparadijs.
The Paradise en Panama Papers onthulden veel over het financiële geheim in het Caribisch gebied. Maar om te denken dat het financieel geheim voorbehouden is aan een of andere afgelegen, buitenlandse en exotische locatie is verkeerd. De Verenigde Staten is in toenemende mate een belastingparadijs. En in Europa zijn er maar liefst vier geheimhoudingsrechtsgebieden. Dit zijn Zwitserland, Luxemburg, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
De Europese Unie is ook een van de regeringen die de aflevering van het nieuwe Global Reporting Initiative, dat bedrijven verplicht om hun fiscale gegevens te publiceren, herhaaldelijk uitstelt. We hebben gesproken over het zachte toezicht van de EU vóór. Het financiële geheim en de onwil om het Global Reporting Initiative ten uitvoer te leggen doet ons opnieuw afvragen hoe ernstig de EU de bestrijding van de financiële criminaliteit werkelijk neemt.
